P o u c z e n i e
O SKUTKACH WPISU DO REJESTRU ZABYTKÓW RUCHOMYCH /zagadnienia wybrane z ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami-tekst jednolity Dz. U. z 2022, poz.840 z późn. zm./
Zabytek ruchomy oznacza rzecz ruchomą, jej część lub zespół rzeczy ruchomych, będących dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową (art. 3)
Opieka nad zabytkiem sprawowana przez właściciela lub posiadacza polega na zapewnieniu warunków:
1) naukowego badania i dokumentowania zabytku,
2) prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich,
3) zabezpieczenia i utrzymania zabytku oraz jego otoczenia w jak najlepszym stanie,
4) korzystanie z zabytku w sposób zapewniający trwałe zachowanie jego wartości,
5) popularyzowania i upowszechniania wiedzy o zabytku oraz jego znaczeniu dla historii i kultury
(art. 5)
Kto będąc właścicielem lub posiadaczem zabytku nie zabezpieczył go w należyty sposób przed uszkodzeniem, zniszczeniem, zaginięciem lub kradzieżą, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.
(art. 110.1)
Ochronie i opiece podlegają, bez względu na stan zachowania zabytki ruchome będące w szczególności:
a) dziełami sztuk plastycznych, rzemiosła artystycznego i sztuki użytkowej,
b) kolekcjami stanowiącymi zbiory przedmiotów zgromadzonych i uporządkowanych według koncepcji osób, które
tworzyły te kolekcje,
c) numizmatami oraz pamiątkami historycznymi, a zwłaszcza militariami, sztandarami, pieczęciami, odznakami,
medalami i orderami,
d) wytworami techniki, a zwłaszcza urządzeniami, środkami transportu oraz maszynami i narzędziami świadczącymi
o kulturze materialnej, charakterystycznymi dla dawnych i nowych form gospodarki, dokumentującymi poziom
nauki i rozwoju cywilizacyjnego,
e) materiałami bibliotecznymi, o których mowa w art. 5 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (Dz. U.
z 2012 r. poz. 642 i 908, z 2013 r. poz. 829 oraz z 2017 r. poz. 60 i 1086),
f) instrumentami muzycznymi,
g) wytworami sztuki ludowej i rękodzieła oraz innymi obiektami etnograficznymi,
h) przedmiotami upamiętniającymi wydarzenia historyczne bądź działalność wybitnych osobistości lub instytucji; (art. 6.1 (2))
Formami ochrony zabytków ruchomych są m.in.:
wpis do rejestru zabytków
wpis na Listę Skarbów Dziedzictwa
(art. 7.(1, 1a))
Do rejestru wpisuje się zabytek ruchomy na podstawie decyzji wydanej przez wojewódzkiego konserwatora zabytków na wniosek właściciela.
W przypadku uzasadnionej obawy zniszczenia, uszkodzenia lub nielegalnego wywiezienia za granicę albo wywiezienia za granicę zabytku o wyjątkowej wartości historycznej, artystycznej lub naukowej wojewódzki konserwator zabytków może wydać decyzję o wpisie do rejestru z urzędu (art. 10.1 i 10.2)
Zabytek wpisany do rejestru, który uległ zniszczeniu w stopniu powodującym utratę jego wartości historycznej, artystycznej lub naukowej albo którego wartość będąca podstawą wydania decyzji o wpisie do rejestru nie została potwierdzona w nowych ustaleniach naukowych, zostaje skreślony z rejestru. (art. 13, ust. 1)
Zabytek wpisany na Listę Skarbów dziedzictwa lub wpisany do rejestru zabytków utracony przez właściciela w wyniku popełnienia czynu zabronionego, określonego Kodeksie karnym jest wpisywany na wniosek do Krajowego rejestru utraconych dóbr kultury (art. 24 a)
Właściciel lub posiadacz zabytku wpisanego do rejestru lub zabytku znajdującego się w wojewódzkiej ewidencji zabytków zawiadamia wojewódzkiego konserwatora zabytków o:
1) uszkodzeniu, zniszczeniu, zaginięciu lub kradzieży zabytku nie później niż w terminie 14 dni od dnia powzięcia wiadomości o wystąpieniu zdarzenia;
2) zagrożeniu dla zabytku, nie później niż w terminie 14 dni od dnia powzięcia wiadomości o wystąpieniu zagrożenia;
3) zmianie miejsca przechowania zabytku ruchomego w terminie miesiąca od dnia nastąpienia tej zmiany;
4) zmianach dotyczących stanu prawnego zabytku, nie później niż w terminie miesiąca od dnia ich wystąpienia lub powzięcia o nich wiadomości.
O zdarzeniach, o których mowa w ust. 1, właściciel lub posiadacz zabytku wpisanego na Listę Skarbów Dziedzictwa zawiadamia ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.
(art. 28. 1 i art. 28.2)
Właściciel lub posiadacz zabytku wpisanego do rejestru lub zabytku znajdującego się w wojewódzkiej ewidencji zabytków, który nie dopełni któregokolwiek z w/w obowiązków (wymienionych w art. 28.1 i art.28.2), podlega karze pieniężnej w wysokości od 500 do 2000 zł (art. 107a, pkt. 1-4).
Kto niszczy lub uszkadza zabytek, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Jeżeli sprawca w/w czynu działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2
(art. 108).
Wojewódzki konserwator zabytków w czasie uzgodnionym z właścicielem lub posiadaczem przedmiotu będącego zabytkiem lub posiadającego cechy zabytku może prowadzić badania tego przedmiotu w miejscu, w którym przedmiot ten się znajduje.
W przypadku odmowy udostępnienia przedmiotu, o którym mowa w ust. 1, albo zabytku, o którym mowa w ust. 3, odpowiednio wojewódzki konserwator zabytków albo minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego może wydać decyzję nakazującą jego udostępnienie na czas niezbędny do wykonania badań, jednak nie dłuższy niż 3 miesiące od dnia, w którym decyzja stała się ostateczna. (art. 29,ust. 1 i ust. 4)
Osoba fizyczna lub jednostka organizacyjna, która uniemożliwia lub utrudnia dostęp do zabytku organowi ochrony zabytków, wykonującemu uprawnienia wynikające z ustawy, podlega karze pieniężnej w wysokości od 500 do 2000 zł. (art. 107 c.1)
Pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków wymaga:
1) prowadzenie prac konserwatorskich, restauratorskich przy zabytku wpisanym do rejestru,
2) prowadzenie badań konserwatorskich zabytku wpisanego do rejestru ,
3) trwałe przeniesienie zabytku ruchomego wpisanego do rejestru, z naruszeniem ustalonego tradycją wystroju wnętrza, w którym zabytek ten się znajduje,
4) podejmowanie innych działań, które mogłyby prowadzić do naruszenia substancji lub zmiany wyglądu zabytku wpisanego do rejestru (art. 36, ust. 1, pkt. 1-4)
Kto bez pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków podejmuje w/w działania, lub podejmuje je niezgodnie z zakresem lub warunkami określonymi w pozwoleniu wojewódzkiego konserwatora zabytków – podlega karze pieniężnej w wysokości od 500 do 500 000 zł. (art. 107d)
Na podstawie ustaleń wynikających z kontroli, w przypadku ustalenia, że zabytek jest w nieodpowiednim stanie zachowania, wojewódzki konserwator zabytków może wydać kontrolowanej osobie fizycznej lub kierownikowi kontrolowanej jednostki organizacyjnej zalecenia pokontrolne usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości, w określonym terminie, o ile ich charakter nie uzasadnia wydania decyzji, o której mowa w art. 49 ust. 1. (art. 40, ust. 1)
Kto wbrew obowiązkowi nie wykonuje zaleceń pokontrolnych, o których mowa w art. 40 ust. 1, podlega karze pieniężnej w wysokości od 500 do 50 000 zł. (art. 107e.1)
Wojewódzki konserwator zabytków wydaje decyzję o wstrzymaniu wykonywanych bez jego pozwolenia lub w sposób odbiegający od zakresu i warunków określonych w pozwoleniu prac konserwatorskich, restauratorskich, badań i innych działań przy zabytku wpisanym do rejestru (art. 43.1, pkt. 1-4)
Wywóz zabytków za granicę może nastąpić na podstawie:
1) jednorazowego pozwolenia na stały wywóz zabytku za granicę,
2) jednorazowego pozwolenia na czasowy wywóz zabytku za granicę,
3) wielokrotnego pozwolenia indywidualnego lub ogólnego na czasowy wywóz zabytku za granicę,
Jednorazowe pozwolenia na stały wywóz zabytku za granicę wydaje minister właściwy do spraw kultury (art. 52, ust. 1). Czasowe pozwolenia na wywóz zabytków za granicę wydaje Wojewódzki Konserwator Zabytków (art. 53, ust. 1 i art. 54, ust.1)
Osoba fizyczna lub jednostka organizacyjna, która otrzymała pozwolenie na wywóz czasowy, jest obowiązana przywieźć wywieziony zabytek do kraju w okresie ważności pozwolenia i jest o obowiązana po wykorzystaniu tego pozwolenia powiadomić wojewódzkiego konserwatora zabytków o przywiezieniu zabytku do kraju w terminie nie dłuższym niż 14 dni od dnia jego przywozu ( art. 56a, ust. 1 i 57 ust. 1)
Osoba lub jednostka organizacyjna, która otrzymała pozwolenie na czasowy wywóz zabytku za granicę, a która w terminie 14 dni od dnia upływu ważności tego pozwolenia nie powiadomiła właściwego organu o przywiezieniu zabytku na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlega karze pieniężnej w wysokości od 500 do 2000 zł. (Art. 107b.1)
W zakresie sprawowania opieki nad zabytkami osoba fizyczna lub jednostka organizacyjna posiadająca tytuł prawny do zabytku finansuje prowadzenie prac konserwatorskich, restauratorskich przy tym zabytku (art. 71, ust. 1)
Osoba fizyczna, jednostka samorządu terytorialnego lub inna jednostka organizacyjna, będąca właścicielem lub posiadaczem zabytku wpisanego do rejestru albo posiadająca taki zabytek w trwałym zarządzie albo będąca właścicielem
lub posiadaczem zabytku wpisanego na Listę Skarbów Dziedzictwa, może ubiegać się o udzielenie dotacji celowej z budżetu państwa na dofinansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru albo prac konserwatorskich lub restauratorskich przy zabytku wpisanym na Listę Skarbów Dziedzictwa (art. 73)
Dotacja na dofinansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru może być udzielona przez:
1) ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego ze środków budżetu państwa, z części, której dysponentem jest ten minister;
2) wojewódzkiego konserwatora zabytków ze środków finansowych z budżetu państwa w części, której dysponentem jest wojewoda.
2. Dotacja na dofinansowanie prac konserwatorskich lub restauratorskich przy zabytku wpisanym na Listę Skarbów Dziedzictwa jest udzielana ze środków budżetu państwa, z części, której dysponentem jest minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. (art. 74.1 i art. 74.2
Dotacja może być udzielona na dofinansowanie:
1)nakładów koniecznych na wykonanie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru, ustalonych na podstawie kosztorysu zatwierdzonego przez wojewódzkiego konserwatora zabytków, które zostaną przeprowadzone w roku złożenia przez wnioskodawcę wniosku o udzielenie dotacji lub w roku następującym po roku złożenia tego wniosku;
2) nakładów koniecznych na wykonanie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy zabytku
wpisanym do rejestru, które zostały przeprowadzone w okresie trzech lat poprzedzających rok złożenia przez wnioskodawcę wniosku o udzielenie dotacji; (art. 76, ust. 1, pkt. 1-2)
Wykaz prac konserwatorskich, restauratorskich podlegających dotacji zawarty został w art. 77 ustawy
Kto niszczy lub uszkadza zabytek, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8 (art. 108, ust. 1)
Kto bez zezwolenia wywozi zabytek za granicę albo po wywiezieniu go za granice , nie przywozi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w okresie ważności pozwolenia, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5 (art. 109, ust. 1)
Kto będąc właścicielem lub posiadaczem zabytku nie zabezpieczył go w należyty sposób przed uszkodzeniem, zniszczeniem, zaginięciem lub kradzieżą, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny. (art. 110, ust. 1)
Kto będąc właścicielem lub posiadaczem zabytku wpisanego do rejestru nie powiadomi wojewódzkiego konserwatora zabytków o okolicznościach wynikających z art. 28 ustawy, podlega karze grzywny (art. 113, ust. 1, pkt. 1-4)
Kto w terminie 14 dni od dnia upływu ważności pozwolenia, o którym mowa w art. 51 ust. 3, nie powiadomił o przywiezieniu zabytku na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlega karze grzywny. (art. 113a, ust. 1)
Kto uniemożliwia lub utrudnia dostęp do zabytku organowi ochrony zabytków, wykonującemu uprawnienia wynikające z ustawy, podlega karze grzywny (art. 114)
Kto nie wykonuje zaleceń pokontrolnych o których mowa w art. 40, ust. 1 ustawy, podlega karze grzywny (art. 119)
UWAGA:
Ponadto obowiązuje:
rozporządzenie w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, prac restauratorskich i badań konserwatorskich przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków albo na Listę Skarbów Dziedzictwa oraz robót budowlanych, badań architektonicznych i innych działań przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków, a także badań archeologicznych i poszukiwań zabytków z 2 sierpnia 2018 r. (Dz. U. z 2021 r. poz.81)
 |
Pouczenie o skutkach wpisu do rejestru zabytków ruchomych B.doc |